Việt Nam đang đặt mục tiêu trở thành một quốc gia hùng cường, và dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa khát vọng này. Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025, diễn ra ngày 14/8 tại Hà Nội, đã tập trung vào những thách thức và giải pháp để cải thiện tình trạng dinh dưỡng của người dân, đặc biệt là trẻ em và học sinh.
Dinh dưỡng: Nền tảng cho một thế hệ khỏe mạnh, thông minh
/https://cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/dinh_duong_hoc_duong_1_80d71873a2.png)
Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025, với chủ đề “Vì một Việt Nam khỏe mạnh – Vì tầm vóc Việt”, do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, và Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức, đã thu hút sự tham gia của nhiều lãnh đạo cấp cao, trong đó có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa. Sự hiện diện của Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng và Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Vũ Thanh Mai đã khẳng định tầm quan trọng của vấn đề dinh dưỡng đối với sự phát triển quốc gia.
Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức đã nhấn mạnh tầm quan trọng của dinh dưỡng, trích dẫn lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Con người là vốn quý nhất của xã hội, sức khỏe là vốn quý nhất của con người”. Ông khẳng định rằng lời dạy này càng trở nên ý nghĩa hơn bao giờ hết khi Việt Nam đang hướng tới mục tiêu trở thành một quốc gia hùng cường, hạnh phúc và ấm no. Một thế hệ người Việt khỏe mạnh về thể chất và minh mẫn về trí tuệ là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển bền vững của đất nước, và dinh dưỡng chính là nền tảng để đạt được điều đó.
Thiếu hụt hoặc mất cân đối dinh dưỡng để lại những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm trẻ em thấp còi, suy dinh dưỡng; người trưởng thành dễ mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch và béo phì; và gánh nặng chi phí y tế gia tăng, giảm năng suất lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến sức cạnh tranh quốc gia.
Thành tựu và thách thức trong cải thiện dinh dưỡng
Đảng và Nhà nước luôn xác định dinh dưỡng là nhiệm vụ then chốt. Quyết định số 02/QĐ-TTg ngày 5/1/2022 đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045, với mục tiêu cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho tất cả các đối tượng và vùng miền, giảm gánh nặng bệnh tật, và nâng cao tầm vóc, thể lực và trí tuệ của người dân Việt Nam.
Những kết quả khả quan đã được ghi nhận trong thập kỷ qua. Chiều cao trung bình của thanh niên 18 tuổi đã tăng lên đáng kể: 3,7 cm đối với nam và 2,6 cm đối với nữ. Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thấp còi đã giảm từ trên 30% xuống dưới 19,6% vào năm 2020, nhanh hơn mức trung bình của khu vực Đông Nam Á.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đáng kể. Tỷ lệ trẻ em thấp còi ở vùng dân tộc thiểu số vẫn cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn quốc, ở mức trên 30%, gần gấp đôi. Ngược lại, ở các đô thị, tỷ lệ học sinh thừa cân, béo phì đã vượt quá 20%, tăng gần gấp đôi trong 10 năm qua. So với các nước trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc và Thái Lan, chiều cao trung bình của thanh niên Việt Nam vẫn còn có khoảng cách.
Giai đoạn vàng và ba hướng đột phá
Thứ trưởng Thức nhấn mạnh tầm quan trọng của lứa tuổi học đường, gọi đó là "giai đoạn vàng cuối cùng" để can thiệp toàn diện về dinh dưỡng và vận động, tạo ra những ảnh hưởng tích cực lâu dài. Ông đề xuất ba hướng trọng tâm:
1. Hoàn thiện thể chế và chính sách: Đầu tư cho dinh dưỡng là đầu tư cho phát triển. Cần có những chính sách cụ thể, rõ ràng và mạnh mẽ hơn để hỗ trợ cho công tác này.
2. Xây dựng Chương trình Sữa học đường và Dinh dưỡng học đường cấp quốc gia: Khuyến khích xã hội hóa, huy động nguồn lực từ cộng đồng và doanh nghiệp để đảm bảo tính bền vững của chương trình. Chuyển đổi từ mô hình "ăn no" sang "ăn đúng - ăn đủ - ăn đa dạng - ăn an toàn", kết hợp với vận động khoa học.
3. Xây dựng hệ sinh thái dinh dưỡng học đường toàn diện: Đẩy mạnh chuyển đổi số và hợp tác quốc tế, xây dựng cơ sở dữ liệu dinh dưỡng, quản lý thực đơn, theo dõi sức khỏe học sinh, học hỏi kinh nghiệm từ các nước có mô hình thành công như Nhật Bản, Hàn Quốc và Phần Lan.
Thứ trưởng Thức kêu gọi sự chung tay của các bộ, ngành, địa phương, giáo viên, doanh nghiệp, phụ huynh và các đối tác quốc tế để cùng nhau tạo nên một hệ sinh thái dinh dưỡng học đường bền vững và hiệu quả.
Luật quy định bắt buộc về dinh dưỡng học đường: Một bước tiến quan trọng
Một trong những điểm nhấn của hội thảo là việc đề cập đến việc xây dựng luật quy định bắt buộc về dinh dưỡng học đường. Hiện nay, Việt Nam chưa có khung pháp lý đủ mạnh và mang tính bắt buộc để chuẩn hóa bữa ăn học đường, với sự tham gia của phụ huynh, giáo viên, người chăm sóc trẻ và doanh nghiệp thực phẩm.
Bác sĩ, TS. Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cho biết Bộ Y tế đang chủ trì xây dựng Luật Phòng bệnh, với một chương riêng dành cho dinh dưỡng trong phòng bệnh, tập trung vào giai đoạn 1.000 ngày đầu đời, dinh dưỡng trẻ em và dinh dưỡng học đường. Dự thảo luật quy định học sinh các cấp được giáo dục về dinh dưỡng, bảo đảm bữa ăn học đường theo độ tuổi, được đánh giá tình trạng dinh dưỡng; chuyển từ “khuyến nghị” sang “bắt buộc”; và quy định rõ trách nhiệm của cơ sở giáo dục trong bảo đảm an toàn thực phẩm, dinh dưỡng hợp lý kết hợp hoạt động thể lực phù hợp. Bộ Y tế đặt mục tiêu hoàn thiện dự thảo, trình Chính phủ và Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp tháng 10 tới.
Vai trò của doanh nghiệp và tầm nhìn tương lai
Bà Thái Hương, Nhà sáng lập Tập đoàn TH, một doanh nghiệp tích cực tham gia vào các chương trình dinh dưỡng học đường, chia sẻ mong muốn mỗi bữa ăn học đường, mỗi ly sữa tươi sạch không chỉ nuôi dưỡng thể chất cho trẻ, mà còn thắp lên khát vọng và ý chí vươn mình của dân tộc Việt.
Kết luận
Phát biểu kết luận, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước về việc đặt con người làm trung tâm của sự phát triển. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra những hạn chế hiện nay và đề nghị các ban, bộ, ngành và địa phương cần đổi mới tư duy, hành động để triển khai hiệu quả các chương trình nâng cao thể lực, trí lực và tầm vóc người Việt Nam, trong đó có chiến lược quốc gia về dinh dưỡng và chương trình y tế học đường. Việc huy động mọi nguồn lực xã hội, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân, là rất cần thiết để hiện thực hóa những mục tiêu này.
Tóm lại: Hội thảo đã nhấn mạnh vai trò quyết định của dinh dưỡng trong việc xây dựng một Việt Nam hùng cường, đồng thời chỉ ra những thách thức và giải pháp cần thiết để cải thiện tình trạng dinh dưỡng của người dân, đặc biệt là thông qua việc hoàn thiện khung pháp lý và đẩy mạnh chương trình dinh dưỡng học đường.